สำหรับ คัมภีร์แพทย์แผนโบราณ เป็นหนึ่งในองค์ความรู้การแพทย์แผนไทยที่มีมากมายหลายตำราซึ่ง กลายเป็นพื้นฐานของหลาย ๆ ตำราแพทย์แผนไทยในปัจจุบัน
คัมภีร์แพทย์แผนโบราณ สืบต่อมาอย่างยาวนาน
คัมภีร์แพทย์แผนไทย ถือว่ามีการสืบทอดให้ประโยชน์มาอย่างยาวนานตั้งแต่โบราณ ซึ่งถูกบันไว้เป็นหลักฐานเช่น ในสมุดไทย สมุดข่อย ใบลาน เป็นต้น คัมภีร์แผนไทยมีหลายคัมภีร์ ซึ่งคัมภีร์ที่ควรศึกษาเป็นพื้นฐานก็มีดังนี้
1. คัมภีร์แพทย์แผนโบราณ ที่เกี่ยวกับการหาสาเหตุของการเกิดโรคโดยทั่วไป
คัมภีร์สมุฏฐานวินิจฉัย – เป็นการวินิจฉัยโรค การตั้งสมุฏฐาน จากปัจจัย 5 ประการ คือ ธาตุสมุฏฐาน (ดิน น้ำ ลมไฟ), อุตุสมุฏฐาน (ฤดูกาล ร้อน ฝน หนาว), อายุสมุฏฐาน (วัยแรกเริ่ม วัยกลาง วัยปลาย), กาลสมุฏฐาน (ช่วงเวลาการเกิดโรค), ประเทศสมุฏฐาน (พื้นที่ ท่องถิ่นอาศัย)
คัมภีร์โรคนิทาน – ว่าด้วยสาเหตุการเสียชีวิตของบุคคล และ ธาตุทั้ง 4 ก่อนเสียชีวิต
คัมภีร์ธาตุวิภังค์ – เกี่ยวกับการหาสาเหตุการเสียชีวิต เหมือนโรคนิทาน แตกต่างกันตรงมีการ หาเหตุของโรค และ ความผิดปกติของธาตุต่าง ๆ และรสยาต่าง ๆ
คัมภีร์ธาตุวิวรณ์ – การหาสาเหตุโรคจากสภาพแวดล้อม และปัจจัยภายใน
2. คัมภีร์ที่เกี่ยวข้องกับอาการไข้
คัมภีร์ฉันทศาสตร์ – วินิจฉัยไข้ โดยใช้ทฤษฎีธาตุ มรณะญาณสูตร และโรคแห่งกุมาร
คัมภีร์ตักศิลา – วินิจฉัยจากลักษณะอาการ การรักษาไข้พิษ ไข้กาฬ ต่าง ๆ
3. คัมภีร์ที่เกี่ยวกับระบบทางเดินอาหาร
คัมภีร์มุขโรค – โรคที่เกิดในปาก และคอ
คัมภีร์ธาตุบรรจบ – เกี่ยวกับระบบทางเดินอาหาร โดยพิจารณาจากอุจจาระ และใช้ทฤษฎีธาตุ
คัมภีร์อุทรโรค – เกี่ยวกับโรคในช่องท้อง และทางเดินอาหาร
คัมภีร์อติสาร – คล้ายกับ คัมภีร์อุทรโรค แต่จะมีรายละเอียดปลีกย่อยต่างออกไป
4. คัมภีร์ที่เกี่ยวกับโรคสตรี และการตั้งครรภ์
คัมภีร์ปฐมจินดา – การตั้งครรภ์ โรคในเด็กแรกเกิด
คัมภีร์มหาโชตรัต – โรคที่เกิดสตรี
5. คัมภีร์แพทย์แผนโบราณ ที่เกี่ยวกับโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ และโรคทางเดินปัสสาวะ
คัมภีร์มุจฉาปักขันทิกา
6. คัมภีร์ที่เกี่ยวกับโรคลม
คัมภีร์ชวดาร – เกี่ยวกับโรคลมอันมีพิษต่าง ๆ หัวใจ และไต ซึ่งอธิบายโดยทฤษฎีลม
คัมภีร์มัญชุสาระวิเชียร – บอกเกี่ยวกับลมที่ทำให้เกิดโรค อาการ ลักษณะของลม
7. คัมภีร์ที่เกี่ยวกับอาการป่วยเรื้อรัง
คัมภีร์กษัย
8. คัมภีร์แพทย์แผนโบราณ ที่เกี่ยวกับโรคที่เกิดขึ้นที่เยื่อบุผิว
คัมภีร์ทิพยมาลา – เกี่ยวกับลักษณะของฝี (วัณโรค)
คัมภีร์ไพจิตร์มหาวงศ์ – ประเภทของฝี
คัมภีร์วิถีกุฏฐโรค – เกี่ยวกับโรคเรื้อน สาเหตุการเกิดโรค แหล่งที่เกิดโรค
9. คัมภีร์ที่เกี่ยวกับโรคตา
คัมภีร์อภัยสันตา
ทั้งหมดนี้คือ คัมภีร์แพทย์แผนโบราณ หลัก ๆ ที่ผู้สนใจน่าเรียนรู้ศึกษาเอาไว้ เพราะถือว่าเป็นพื้นฐานของแพทย์แผนไทยในปัจจุบัน ที่สามารถนำมาดัดแปลงประยุกต์ ใช้ในการวินิจฉัย เพื่อทำการรักษาโรคต่าง ๆ ซึ่งก็ถือว่ามีประโยชน์ไม่น้อยเลยทีเดียว
